Çin’in Wuhan eyaletinde ortaya çıkan Kovid-19 salgınına karşı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı hemen harekete geçti. Türkiye’de henüz vaka görülmeden huzurevlerinde ilk önlemleri almaya başlayan Bakanlık, vaka sayılarının artmaya başlaması ile önlemleri sıkılaştırdı. Bakanlığa bağlı tüm birimlerde yıl boyu Sağlık Bakanlığı önerilerine bağlı olarak sıkı önlemler uygulanmaya devam etti.
Huzurevlerinde Önlemler Şubat Ayında Sıkılaştırıldı
Bakanlık Kovid 19 salgınıyla ilgili 7 Ocak 2020’de harekete geçti. İlk olarak Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü vasıtasıyla İl Müdürlüklerine iletilen resmi yazı ile salgına karşı koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınmasına yönelik altyapı hazırlandı.
Şubat ayı itibariyle önlemler sıkılaştırmaya başlandı ve engelli ve yaşlılara yönelik hizmet veren kuruluşlara gerçekleştirilecek ziyaretler idari olarak yalnızca aile üyelerini kapsayacak şekilde sınırlandırıldı. Huzurevleri ve yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezlerinde kalan yaşlılara en az günde 4 kez 6 saat arayla ateş takibi yapılmaya başlandı. Dış ortamdan engelli ve yaşlılara yönelik hizmet veren kuruluşlara gelen her personel, öncelikle ateş ve solunum sıkıntısı belirtileri açısından taranmaya başlandı.
Şubat ayı sonunda Huzurevleri ve yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezlerinin tamamına mücbir sebepler hariç ziyaretçi kısıtlaması getirildi. Bu tarihten itibaren bakanlığa bağlı tüm kuruluşlarda koronavirüs tedbirleri kapsamında temizlik ve hijyen malzemeleri, koruyucu ekipman ve buna benzer ihtiyaçlarına yönelik gerekli önlemler alınmaya başlandı.
Kuruluş personeli veya sakinleri arasında ateş, öksürük, solunum sıkıntısı, hızlı nefes alıp verme, göğüs ağrısı gibi şikâyetlerden herhangi biri bulunanların ivedilikle sağlık kurumlarına başvurmasının sağlanması ve takibinin yapılması istendi. Ayrıca temizlik, laboratuvar, tıbbi malzeme ve ilaçlar ile diğer özel malzeme alımları için huzurevlerine 64 milyon lira ödenek gönderildi. Kuruluşlara ziyaretler gibi kurum dışına çıkış da sınırlandırıldı. Görevli personelin tamamına yapılması gerekenler konusunda eğitim verildi. Yıl boyunca Bakanlık tarafından her ayrı kuruluş için tematik olarak rehberler hazırlandı. Ayrıca engelliler ve aileleri ile çocuklara ve ebeveynlere yönelik de tavsiye rehberler hazırlanarak paylaşıldı.
Yaşlı ve Engellilerin Rapor Süreleri Uzatıldı
13 Mart 2020’de ilaçlarını raporlarla alan yaşlılar için rapor süresi dolduğunda hastaneye tekrar başvurmadan ilacını doğrudan alabilmesi hususunda düzenleme yapılarak uygulamaya geçildi.
19 Mart 2020’de tüm kuruluşlarda kişisel koruyucu donanımlar ve ortamı dezenfekte etmek için gerekli ürünlerin anlık takipleri yapılması için Aile Bilgi Sistemi üzerinden, kuruluşların tüm ihtiyaçlarını ve stoklarını takip eden bir modül oluşturuldu.
Kuruluşlarda sosyal izolasyon katı, sosyal izolasyon kuruluşu ve kuruluş ek ünitesinin oluşturulması bunların olamadığı durumlar için boş olan ek binaların, ek ünitelerin, lojman, misafirhane gündüz hizmet merkezi, gündüz yaşam merkezlerinin sosyal izolasyon kuruluşuna dönüştürülmesi talimatı verildi.
Engelli ve Yaşlılara Hizmet Veren Kuruluşlarda Sabit Vardiyalı Sisteme Geçildi
26 Mart 2020’de kuruluşlara, 7-10 günlük sabit vardiyalı sisteme geçilmesi konusunda talimat verildi. Sosyal İzolasyon Kuruluşunda çalışacak personelin, mevcut kuruluşlarda çalışanlar arasından değil; yeni atanan, bulgusu ve bulaş öyküsü olmayanlardan seçilmesi talimatı verildi.
27 Mart 2020’de Evde bakım yardımından faydalanan ya da özel bakım merkezlerinden bakım hizmeti alan ve süreli engelli sağlık kurulu raporu bulunan hak sahiplerinin 1 Ocak 2020 tarihi ve sonrasında rapor süresi dolan veya dolacak olanların 31 Mayıs 2020 tarihine kadar rapor yenilemeksizin belirtilen hizmetlerden yararlanmaya devam etmelerine ilişkin düzenleme yapıldı.
7 Nisan 2020’de tüm kuruluşlara, 14 günlük sabit vardiyalı sisteme geçilmesi konusunda talimat verildi.
10 Nisan 2020’de personelin vardiya değişimleri öncesinde, İl Sağlık Müdürlüğüyle görüşülerek “dışarıdan gelecek ve dışarı çıkacak personelin” hızlı tanı kitleri yardımıyla KOVID-19 testinin yapılmasına yönelik çalışmalar başlatıldı. Bu uygulamanın “kuruluş dışında 14 günlük karantina sürecini tamamlamış ve kuruluşa tekrar alınmasında bir mani bulunmayan tüm engelli ve yaşlı sakinler” için de gerekli olduğu aktarıldı.
Temmuz Ayından İtibaren Engelli Ve Yaşlıların Kaldığı Kuruluşlarda Yakın Akraba Ziyaretlerine İzin Verildi
Normalleşme takviminin işlemesiyle beraber kuruluşlarda da normalleşmeye geçildi. 1 Temmuz 2020 itibariyle; engelli ve yaşlıların bakım kuruluşlarına yerleştirilme taleplerine ilişkin hane ziyareti ve sosyal inceleme işlemleri başlatıldı. Müstakil binası olan resmi, özel ve belediyelere ait gündüz yaşam merkezleri dezenfekte edilerek, her kişiye en az 2 metrekare alan kalacak şekilde hizmete açıldı. Ayrıca Mart ayından bu yana yasak olan resmi ve özel tüm kuruluşlarda yakın akraba ziyaretlerine izin verildi.
14 günlük vardiya Temmuz ayı başında 10 güne, sonunda ise 7 güne düşürüldü. Aynı zamanda engelli ve yaşlıların sabit vardiya süresine uygun olarak en az 7 gün süreli izin kullanmalarına izin verilmesi, izin kullanacak olan engelli ve yaşlıların izin dönüşlerinde kuruluşa girişlerinin yalnızca vardiya değişim günlerinde yapılması, izin verilen engelli ve yaşlıların kuruluşa alınmadan önce KOVID-19 (PCR) testlerinin yapılması, izne çıkıp kuruluşa dönen engelli ve yaşlılara en az 7 gün süresince kuruluştaki sosyal izolasyon katında ya da sosyal izolasyon odasında hizmet verilmesinin sağlanması tedbirleri alındı.
Dünya Sağlık Örgütü’nden Türkiye’deki Huzurevlerine Övgü
DSÖ, Türkiye’de huzurevlerinde KOVID-19 salgını kapsamında yapılan çalışmaları örnek gösterdi. (https://www.euro.who.int/en/countries/turkey/news/news/2020/12/turkey-shielded-its-elderly-from-covid-19-by-protecting-health-workers-in-nursing-homes ) “Türkiye, huzurevlerindeki sağlık çalışanlarına gerekli tedbirleri aldırarak yaşlılarını KOVID-19’dan korudu” başlığı ile hazırlanan çalışmada, Türkiye’de ilk KOVID-19 vakasının tanımlanmasından yaklaşık iki hafta önce huzurevlerine yapılan ziyaretlerin sınırlandırıldığı ve altı hafta öncesinde de yaşlıları virüsten korumaya yönelik uygulama önlemleri başlatıldığı belirtildi. Türkiye’de huzurevleri ve yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezlerinde alınan bu önlemler sayesinde virüsün bu kurumlarda yayılmasının sınırlandığı ifade edildi.
Sosyal Hizmet Merkezleri (SHM) salgın sürecinde esnek çalışma dışı bırakıldı. Kaymakamlık/Valilikler ile işbirliği içinde Vefa Sosyal Destek Ekiplerinde SHM meslek elemanları başta 65 yaş ve üstü vatandaşlarımızın bireysel ihtiyaçlarını karşılamak için üstün hizmet örneği sergiledi.
Engelli ve yaşlı bakım merkezleri için alınan önlemler çocuk bakım kuruluşları, kadın sığınma evleri gibi Bakanlığa bağlı tüm merkezlerde eş zamanlı olarak uygulamaya konuldu. Normalleşme tedbirleri kapsamında Sağlık Bakanlığının uygulamaya koyduğu her türlü önlem titizlikle takip edildi. Kasım ayından itibaren vakaların artmasıyla birlikte ise sıkı önlemler yeniden uygulamaya konuldu.