Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü; engelli vatandaşlarımıza sağlanan imkânlar ve kolaylıkları içeren son mevzuat değişikliklerini ve yapılan yeni çalışmaları içeren 2019 Engelliler İçin Bilgilendirme Rehberi hazırladı.

Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü;  engelli vatandaşlarımıza yönelik çalışmalarına bir yenisini ekledi.

2019 Engelliler İçin Bilgilendirme Rehberi, engelli bireylerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak amacıyla, engelli vatandaşlarımızla ilgili son mevzuat değişikliklerini de içerecek ve mevcut durumda sunulan hak ve hizmetler hakkında bilgi verecek şekilde hazırlandı.

Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü ilgili birimlerine en çok yöneltilen sorulardan yola çıkılarak hazırlanan rehber; engellilerin temel haklarına erişilebilirlikte karşılaştıkların sorunların çözümünü kolaylaştırmayı ve engelli vatandaşlarımızı sahip oldukları haklar ve kendilerine sunulan hizmetler hakkında bilgilendirmeyi hedefliyor.

Engelliler İçin Bilgilendirme Rehberi aşağıdaki başlıklardan oluşuyor:

 ENGELLİ VATANDAŞLARIMIZ İÇİN;

• SAĞLIK KURULU RAPORU
• SAĞLIK
• KİMLİK KARTI,
• EĞİTİM,
• İSTİHDAM,
• ERİŞİLEBİLİRLİK,
• MOTORLU TAŞIT ALIMINDA SUNULAN HİZMET VE MUAFİYETLER,
• SAĞLANAN DİĞER İNDİRİM VE MUAFİYETLER,
• SOSYAL YARDIMLAR,
• BAKIM HİZMETİ,
• ENGELLİLERİN HAKLARINA İLİŞKİN SÖZLEŞME VE
• ALO 183 SOSYAL DESTEK.

Bu rehber hem akademik çalışmalarda, hem de güncel yaşamda tüm vatandaşlarımızın kolaylıkla kullanabileceği şekilde hazırlanmıştır.

Engellilerin yaşamlarına dair her türlü bilginin yer aldığı bu rehberde görülebileceği gibi, Genel Müdürlüğümüz çalışmalarında engelli vatandaşlarımızın sorunlarını çözmek ve yaşamlarını kolaylaştırmak amacıyla:

• Başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere,
• Tüm sağlık kuruluşları,
• Tüm illerimizdeki il, ilçe idari amirlikleri ve belediyeler,
• Milli Eğitim Bakanlığı,
• Tüm iletişim kaynakları sağlayıcıları,
• Bilim sektörleri,
• Sendikalar ve sivil toplum örgütleri,
• Üniversiteler (YÖK, ÖSM vb)
• İşverenler,
• Maliye Bakanlığı,
• Ulaştırma Bakanlığı gibi kurum ve kuruluşlarla işbirliği içindedir.

                ‘2019 Engelliler İçin Bilgilendirme Rehberi’nde Belirtilen Hizmet Alanları

• 5510 sayılı Kanun ve Genel Sağlık Sigortası İşlemleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde düzenlenen Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde (SUT) belirtilen şekilde yardımcı araç-gereçler, tıbbi malzeme, sarf malzemeleri, ortez-protez gibi malzemelerin ödemeleri SGK tarafından yapılmaktadır.
• Evde sağlık hizmeti almak isteyen hastalar veya aile bireyleri Sağlık Bakanlığı bünyesindeki ulusal çağrı merkezi 444 38 33 nolu telefonu arayarak müracaat ederler.
• İşitme engelli vatandaşlarımızı acil durumlarda hayata bağlamak amacı ile Sağlık Bakanlığı tarafından Engelsiz Sağlık İletişim Merkezi (ESİM) oluşturulmuştur.
• Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden hizmet almak için MEB’e bağlı Rehberlik Araştırma Merkezine (RAM) başvuruda bulunulması ve bireyin eğitsel tanılamasının yapılması gerekmektedir.
• Üniversite sınavına giren ortopedik ve görme engelli öğrenciler için gerekli fiziksel düzenlemeler yapılmaktadır. Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin okullara ücretsiz erişimi sağlanmaktadır. Görme engelliler okullarında, işitme engelliler okullarında, ortopedik engelliler okullarında, özel eğitim uygulama merkezleri (okulları) 1,2,3. kademe zihinsel engelliler okullarında, özel eğitim okulları bünyesinde anasınıfında, özel eğitim sınıflarında eğitim alan öğrenciler ücretsiz taşınmaktadır.
• Engelli kişilerin kamuda istihdamında:
  • Döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıklarına,
  • İl özel idareleri ve belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı müessese, işletme ve döner sermayeli kuruluşlara,
  • Devlet Memurları Kanununa göre, devlet memuru istihdam eden diğer kamu kuruluşlarına atama yapılmaktadır.
• Engelliliğe bağlı gelir vergisi indiriminden engelli hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı ve engelli serbest meslek erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı; engelliliğe bağlı gelir vergisi indiriminden yararlanabilir.
• Korumalı işyerleri, işgücü piyasasında çalışma imkânı kısıtlı olan zihinsel veya ruhsal engelli bireylere istihdam ortamları oluşturulması amacıyla teknik ve mali yönden desteklenen işyerleridir.
• Korumalı işyerine yönelik, gelir ve kurumlar vergisi indirimi ve Çevre ve Temizlik Vergisinden muafiyeti bulunmaktadır.
• ESKR’de %40 ve üzeri orana sahip engelli sağlık kurulu raporu bulunan ve kendi işini kurmak isteyen engelli bireyler, kurmak istedikleri işle ilgili projelerini belli dönemlerde Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine sunarak İŞKUR Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Ceza Paraları Fonundan maddi destek alabilmektedir. KOSGEB tarafından girişimcilik eğitimleri düzenlenmekte ve eğitimi başarı ile tamamlayanlara kredi sağlanmaktadır.
• 81 ilde valilikler bünyesinde Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme komisyonları kurulmuştur. Bu komisyonlar Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme formlarını kullanarak kanun ile belirlenen kamu kullanımına açık bina, açık alan ve toplu taşıma araçlarının inceleme ve denetimlerini gerçekleştirmektedir.
• Karayolu ile turizm taşımacılığı yapan veya şehirlerarası toplu taşıma hizmeti veren gerçek ve tüzel kişiler, engelli bireyin erişilebilir toplu taşıma hizmeti sağlanmasına ilişkin talebini azami yetmiş iki saat içinde karşılamakla yükümlüdür.
• Engellilerin elektronik haberleşme sektöründe yararlanabileceği tüm bireysel faturalı tarife, abonelik paketi ve kampanya seçenekleri için, adlarına kayıtlı, asgari bir (1) adet abonelik için, KDV matrahı esas alınarak diğer abonelere uygulanan fiyatlar üzerinden asgari %25 (yüzde yirmi beş) oranında ek indirim uygular. Tüm bireysel ön ödemeli tarife, abonelik paketi ve kampanya seçenekleri için, adlarına kayıtlı, asgari bir (1) adet abonelik için, diğer abonelere uygulanan ses, mesaj, veri gibi faydalar esas alınarak asgari %25 (yüzde yirmi beş) oranında ek fayda sağlar.
• İşitme engelli bireyler e-devlet hizmetlerinden yararlanabilir.
• Engelliler için motorlu taşıt alımında sunulan hizmet ve muafiyetler çerçevesinde engel oranı %90’ın altında olan kişiler alacakları otomobilde engellerine yönelik düzenleme yaparak ÖTV muafiyetinden yararlanabilirler. Engelli bireylere motorlu taşıt alımında ÖTV indirimi ve muafiyet hakkı tanınır.
• Engellilik derecesi %90’ın altında olan engelliler tarafından bizzat kullanılmak amacıyla düzenlenmiş özel tertibatlı araçları, engelli araç sahibinin yanı sıra araç sahibinin eşi, üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü de kullanabilir.
• Engellilik dereceleri %90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtları ile diğer malûl ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtları motorlu taşıtlar vergisinden istisna edilmiştir.
• Engelli kimlik kartına sahip olan her engelli birey, kullandığı toplu taşıma araçlarında ücretsiz seyahat hakkından yararlanır. Tüm iç ve dış hatlar uçuşlarında % 20 indirim sağlamaktadır.
• Konut vergisi muafiyeti 200 metrekareden küçük tek konutu olan engelliler emlak vergisinden muaftır. 
• Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının temini KDV’den müstesnadır.
• Müze ve Ören Yerlerine giriş ücretsizdir.
• Milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parklarına giriş ücretsizdir.  
• Devlet tiyatrolarından ücretsiz yararlanmaktadırlar.
• TOKİ, hazırladığı projeler kapsamında planlanan konut sayısının %5’i kadarını engelli vatandaşlarımıza ayırmaktadır.
• GSM operatörleri, engelli kişilere özel tarifeler uygulamaktadır.
• Engelli bireylerin hayatlarının idamesini evde yürütecek kişilere Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından ödenen ücrete evde bakım desteği ödenmektedir. Evde bakım desteği engelli bireylerin kendisine değil, bakımını üstlenen akrabası, vasisi gibi üçüncü kişilere yapılmaktadır.
• Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı şekilde hayatını sürdürmek durumunda kalan engellilere ve ailelerine, Elektrik Tüketim Desteği, Kesintisiz Güç Kaynağı Desteği, Birikmiş Elektrik Borcu Desteği sağlanmaktadır. 3294 sayılı Evde Bakım Yardımı almayan, kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastaların yaşadığı haneler elektrik indiriminden faydalanabilmektedir.
• Engelli bireylere sunulan bakım hizmetleri A) Resmi Yatılı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri/Engelsiz Yaşam Merkezleri 1) Umut Evleri, 2)Gündüz Bakım Merkezleri, 3) Geçici Misafir Bakım Hizmeti.  B) Özel Bakım Merkezleri’nde hizmet verilmektedir.
• Engellilerin adalete erişimi için, işitme engelli olan sanığa veya mağdura işaret dili tercümanı görevlendirilmesi, iddia ve savunmaya ilişkin esaslı noktaların engelli bireylere engel durumuna uygun iletişim biçimleriyle anlayabilecekleri şekilde anlatılması,  müdafii bulunmayan ve kendini savunamayacak derecede malul olan engelli bireye, işitme ve konuşma engeli bulunan bireye müdafii görevlendirilmesi, yine benzer durumda olan mağdurlar için vekil görevlendirilmesi,  ekonomik yoksunluk durumunda bulunan ve hakkının ihlal edildiğine yönelik kuvvetli emareler bulunan engellilere adli yardım imkanı sunulması hizmetleri verilmektedir.
• Ülkemizde engellilerin siyasal yaşama katılımlarının sağlanmasına ilişkin görme engelli seçmenler, refakatçi yardımıyla oy kullanabilmekte, isteyen görme engellilere oy şablonu aracılığıyla oy kullanabilmeleri için izin verilmekte, talepleri halinde merdiven çıkamayacak durumdaki engellilerin oy kullanacakları yerler durumlarına uygun seçilmekte, engelliler sıra bekletilmeksizin oy kullanmakta, oy kullanmaya gidemeyecek bir engeli veya hastalığı olan seçmenlere başvuruda bulunmaları halinde seyyar sandık gönderilmektedir.
• Alo 183 Sosyal Destek Hattı aktiftir.  Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çağrı Merkezlerinden Alo 183 Sosyal Destek Hattı aracılığı ile aile, kadın, çocuk, engelli, yaşlı, şehit yakınları ile gaziler ve gazi yakınlarına yönelik hizmetlere ilişkin çağrılar değerlendirilerek rehberlik ve danışmanlık hizmeti sunulmaktadır.

‘2019 Engelliler İçin Bilgilendirme Rehberi’ne https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/19199/engelli-bilgilendirme.pdf linki üzerinden ulaşılabilir.