Bilgi edinmede en önemli kaynaklardan biri olan kütüphanelerin “herkes için erişilebilir” olması amacıyla III. Erişilebilir Kütüphaneler Çalıştayı 29-30 Kasım 2023 tarihinde Bartın Üniversitesi’nde düzenlendi.
Bilgi edinmede önemli bir kaynak olan kütüphanelerin herkes için erişilebilir olması ve kütüphanelerden her bireyin eşit şartlarda faydalanması için bu alanda faaliyet yürüten kurumlar, üniversiteler ve STK’ları bir araya getirerek tecrübelerin paylaşılması, yaşanan sorunların tespiti ve çözüm önerilerinin ortaya konulması amacıyla 2021 yılından bu yana Erişilebilir Kütüphaneler Çalıştayı düzenleniyor. II. Erişilebilir Kütüphaneler Çalıştayı geçtiğimiz yıl 16-17 Mayıs tarihlerinde Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi ev sahipliğinde gerçekleştirilmişti.
Bu yıl Bartın Üniversitesi ev sahipliğinde Bartın’da 29-30 Kasım 2023 tarihlerinde yapılan “III. Erişilebilir Kütüphaneler Çalıştayı” önceki yıllarda olduğu gibi yine Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Manisa Celal Bayar Üniversitesi ve Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu iş birliği ile düzenlendi..
29 Kasım’da saat 10.30’daki Açılış Programına katılan Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü Sayın Elmas Esra CECELİ konuşmasında Çalıştay’ın bilgiye erişimde en önemli araçlardan biri olan kütüphanelerin “herkes için erişilebilir” olması amacıyla yaşanan deneyimlerin aktarılması, sorunların tespitine yönelik çözüm önerileri sunulması, iyi uygulama örneklerinin paylaşılması ve erişilebilir kütüphanelerin hayata geçirilmesi adına önemli katkılar sağlayacağını belirterek Çalıştay’ın düzenlenmesinde emeği geçenlere ve Kongre çalışmalarına destek sağlayan tüm kurum ve kuruluşlara teşekkür etti.
Erişilebilirliğin herkes için olduğunu vurgulayan CECELİ, “Bakanlık olarak erişilebilirliğin ülkemizde yaygınlaştırılması için çalışmalarımıza yoğun ve kapsamlı şekilde sürdürüyoruz. Bu çalışmalar çerçevesinde ilk ve temel düzenlemelerimizi mevzuatımızda yaparak Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın riyasetinde, 2007 yılında Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’yi imzalayan ilk ülkelerin arasında yer aldık. Engelli vatandaşlarımıza yönelik pozitif ayrımcılığı 2010 yılında anayasal güvence altına aldık. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’nin Ek İhtiyari Protokolünü 2015 yılında onayladık. 2005 yılında Engelliler Hakkında Kanun ile kamu kullanımına açık binaların; kaldırım, yaya geçidi, park gibi açık alanların, toplu taşıma araçları ile bilgi ve iletişim sistemlerinin erişilebilir olmasını zorunlu hale getirdik.” dedi.
Erişilebilirlik uygulamalarının nasıl yapılacağını belirleyen ulusal standartların Türk Standartları Enstitüsü (TSE) iş birliğinde hazırladıklarını ifade eden CECELİ, ”Bugün bina, açık alan, toplu taşıma sistemleri, hissedilebilir yüzey, asansörler, zemin kayganlığının ölçülmesi gibi ilgili her konuda erişilebilirlik standartlarını tamamlamış bulunmaktayız. Yasal zorunlulukların hayata geçirilmesi için yaptırım düzenleyerek her ilde valiliklerimizin koordinasyonunda Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme komisyonlarını oluşturduk. 2013’ten bu yana düzenli olarak devam eden denetimler sayesinde kamu kurumları ve özel hizmet sunucularının erişilebilir uygulamalarını hızlandırmasını sağladık. Denetimlerde erişilebilir olduğu tespit edilen 3.375 adet bina, açık alan ve toplu taşıma aracına, “Erişilebilirlik Belgesi” verdik.” dedi.
CECELİ konuşmasında Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN tarafından 2020 yılının Erişilebilirlik Yılı ilan edilmesiyle uygulama, eğitim ve farkındalık çalışmalarının bir üst seviyeye taşındığını ifade etti ve “2020 Erişilebilirlik Yılında “Erişilebilirlik Ödülleri”ni düzenledik. Bu yıl ayrıca “Erişilebilirlik Kılavuzu” ve “Erişilebilirlik Animasyonu”nu hazırlayarak, tüm tasarımcılarımızın hizmetine sunduk. Türk İşaret Diline giriş niteliğindeki eğitici videolarımız Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uzaktan eğitim programı içinde EBAtv’de ve eba.gov.tr’de yayınlandı ve daha sonra işaret dili dersleri MEB tarafından sürekli ders olarak okutulmaya başlandı. Binaların erişilebilir hale getirilmesi için özdeğerlendirme yapma imkânı sağlayan Erişilebilirlik Değerlendirme Modülü–ERDEM’i hayata geçirdik.” sözleriyle devam etti.
Erişilebilirlik uygulamalarının göz önünde bulundurulması kapsamında 2021 yılında Engelli Kişilerin Yayımlanmış Eserlere Erişiminin Kolaylaştırılmasına Dair Marakeş Anlaşması’na da değinen CECELİ, Ekim 2021’den bu yana ülkemizde kullanılan “Erişilebilirlik Logosu”nu “erişilebilir bilgi” için de kullanılabilir hale getirildiğini, logonun uygulama alanını basılı ve dijital yayınlar ile görsel materyallerde de kullanılabilecek şekilde genişletildiğini kaydetti.
Erişilebilirlik alanındaki çalışmalar kapsamında farkındalık oluşturma, bilgi ve bilinç düzeyini artırmaya yönelik çalışmaların da yoğun şekilde sürdürüldüğünü belirten CECELİ Genel Müdürlük tarafından farklı temalarla 2021 yılından bu yana düzenlenen Erişilebilirlik Atölyelerine, “Kaldırımlar”, “Yaya Geçitleri,” “Duraklar”, “Kent Parkları” ve “Halka Açık Tuvaletler” başlıklarıyla devam edilerek 71 atölyenin tamamlandığını; “Erişilebilirlik Atölyeleri”nin ikinci çalışması olan “Web Erişilebilirlik Eğitimleri” ne düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bakanlıklar, üniversiteler, valilikler ve belediyelerin katılım sağladığını, ayrıca Atölyelerin yanında gerçekleştirilen eğitim faaliyetleri ile 2.500’ü 2023 yılında olmak üzere 26 bin yönetici ve teknik personele erişilebilirlik eğitimi verildiğini ifade etti.
CECELİ konuşmasına “Web siteleri ve mobil uygulamaların erişilebilirliği konusundaki çalışmalarımıza da hız kesmeden devam ediyoruz. Konuyla ilgili mevzuat hazırlığı içindeyiz. Bu kapsamda hazırladığımız Web Erişilebilirlik Kontrol Listesi kamu ve tüm hizmet sunucular için yol gösterici bir çalışma oldu. Vurgulamak istediğim bir diğer çalışmamız Bakanlığımızca kurulan “AİLEM Engelsiz İletişim Çağrı Merkezi”. Bu çağrı merkezinde işaret dili tercümanlarımız tarafından isteyen herkese uzaktan görüntülü olarak çeviri hizmeti veriyoruz.” diyerek devam etti.
“Erişilebilirlik Herkes İçindir!” mottosuyla çalışmalara devam edileceğini belirten CECELİ “Bakanlığımızca belirlenen erişilebilirlik mevzuatı ve bu mevzuatın hayata geçmesinde yol gösterici olan erişilebilirlik standartlarının uygulanması tüm tarafların görevidir. Bu süreçte Bakanlığımız teknik bilgi desteği sunmaya hazırdır.” diyerek konuşmasını tamamladı.
Açılışın ardından Çalıştayda ilk gün dört oturum yapıldı. “İyi Uygulama Örnekleri”nin ele alındığı ilk oturumda “Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesinin Engellilere Yönelik Faaliyetleri”, Otizm Dostu Kütüphane Hizmetlerine İlişkin Paydaş Görüşleri” ve “Görme Engellilerde Dijital Tematik Kütüphane Örnekleri” anlatıldı. “Herkes İçin Erişilebilir Kütüphane Hizmetleri ve Kapsayıcı Yayıncılık” başlıklı oturumda ise Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün çalışmalarına yer verildi. Bu oturumda “Erişilebilir Halk Kütüphaneleri”, “İşitme Engelliler İçin Video Kitap Uygulaması”, “e-kitabım”, “Konuşan Kitaplık” ve “Millî Kütüphane e-Uygulamalar” konulu sunumlar gerçekleştirildi.
Diğer bir “İyi Uygulama Örnekleri” konulu oturumda ise Erişilebilirlik Belgesi almış olan kütüphanelere yer verildi. “Mekanda Erişilebilirlik Örneği-Bartın Üniversitesi Kütüphanesi”, “Kütüphanelerde Erişilebilirlik Örneği-Erzurum İsmail Saib Sencer İl Halk Kütüphanesi” ve “Erişilebilirlik Düzenlemeleri Kapsamında İyi Uygulama Örneği: Niğde İl Halk Kütüphanesi Gezici Kütüphane Aracı” başlıklı sunumlar yapıldı. Açılış günündeki son oturum ise “Erişilebilir Kütüphanelere Uluslararası Bir Bakış” başlığıyla düzenlendi.
Çalıştayın ikinci gününde ise 4 yüz yüze ve 2 çevrim içi Grup Çalışması yapılacak. “Mekânsal Erişilebilirlik”, “Materyal Erişilebilirliği”, “Dijital Erişilebilirlik” ve “Genel Erişilebilirlik” konuları masalarda ele alınacak. Katılımcılarca yapılan katkılara istinaden hazırlanan Çalıştay Sonuç Bildirisi Çalıştay kapanışında sunulacak. Çalıştayın ardından Çalıştay Kitabı hazırlanarak yayımlanacak.