Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğümüz ve UNİCEF işbirliği ile yapılan programlar devam ediyor. UNİCEF’te danışman olarak görev yapan Hugh Salmon, tarafından yapılan sunumda, kısa ve acil koruyucu bakım sistemleri ile ilgili karşılaştırmalı literatür taraması anlatıldı. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürümüz Uzm. Dr. Orhan Koç’un da yer aldığı ve Zoom uygulaması üzerinden gerçekleştirilen sunuma en az 200 bağlantı üzerinden çok sayıda il idarecisi ile koruyucu aile ve evlat edinme birimlerindeki mesleki personel katıldı.

Sunumda ilk olarak birden fazla ülkeyi içeren literatür taramasının amacına değinildi. İngiltere, Avustralya, Brezilya, Fransa, Ürdün ve Hollanda’da konuya ilişkin literatür çalışmaları, sözü edilen ülkelerdeki kısa süreli koruyucu bakım sistemi ve hangi amaçlarla kullanıldığı eğitimde ele alınan konular arasında yer aldı. Bu ülkelerdeki alternatif bakım sistemleri ve yerleştirme modellerinin temel özellikleri, koruyucu ailelerin motivasyonları, özellikleri, koruyucu aile adaylarının belirlenmesi ve koruyucu aileleri ödüllendirmenin farklı yolları anlatıldı.

Çocuk Odaklı Yaklaşım

Sunumda, hizmet modelinin uygulamasında izlenen planlama,  çocuk odaklı eşleştirme, yerleştirme, biyolojik aile ile bağlantı kurma gibi süreçler vaka örenleri üzerinden değerlendirildi.

Konu ekonomik yönleriyle de masaya yatırıldı. Kısa süreli ve uzmanlık gerektiren koruyucu aile bakımını desteklemek için gerekli işgücü, kısa süreli koruyucu aile bakımının maliyeti ve finanse edilmesi bu çerçeve ele alındı.

Sunumda mülteci çocuklara yönelik koruyucu aile bakımı konusundaki çalışma ve ülke örneklerine de yer verildi.

Salmon, katılımcılara incelenen ülkelerde kısa ve acil koruyucu bakım sisteminin işleyişi, aile ve çocukların özellikleri ve çocukların bu hizmetten kazanımlarını içeren geniş bir perspektifte bilgiler sundu. Salmon hizmet modelinin uygulama süreçlerini mercek altına aldığı vaka örnekleri ile katılımcılara sözü edilen ülkelerdeki mevcut durum hakkında bilgiler aktardı.

Sunumda Salmon ayrıca hizmet modelinin uygulamasında çocuğun ihtiyaçları, hakları ve çıkarlarına öncelik verilerek, sürecin çocuğun görüşleri ve duygu düşünceleri doğrultusunda yürütülmesinin önemine dikkat çekti. İnteraktif olarak gerçekleşen oturumda Salmon, katılımcıların sorularını yanıtladı. Onlardan gelen görüş ve öneriler üzerine değerlendirmelerde bulundu.

Eğitimde ele alınan hizmet modeline ilişkin bazı tanımlar şöyle:

Kısa Süreli Koruyucu Bakım Nedir?

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 2010 yılında yayınladığı, çocuklar için alternatif bakım modellerinin tanımlandığı kılavuzda kısa süreli koruyucu bakım, bir çocuğun geçici olarak ‘yetkili bir makam tarafından koruyucu bakım vermek üzere seçilen, nitelikli, onaylanmış ve denetlenen ikame bir ailenin bakımına’ verilmesi olarak tanımlanıyor.

Kısa Süreli Koruyucu Bakım Hangi Amaçlarla Kullanılır?

Acil durum - çocuk, bir kaza veya felakette ebeveynlerinin bakımını kaybetmiş, terk edilmiş veya ciddi bir istismar veya ihmal ortamından alınmıştır.

Geçici aile desteği - biyolojik aile hayatlarındaki bir krizi veya zor bir dönemi atlatmak için destek alırken kullanılıyor, hastalık, ebeveynlerden birinin ölümü, ergen gebeliği, kısa süreli hapishanede yatma veya başka bir aile krizinde öne çıkan model.

Geçici/ortak bakım - geçici aile desteğine benzer, ancak planlı aralar halinde veya gerektiğinde aynı koruyucu ailelerde birkaç kez kısa süreli kalma yoluyla sağlanıyor.

Uzun süreli yerleştirmeye hazırlık amaçlı yerleştirme uzun süreli koruyucu bakım, akraba bakımı veya evlat edinme gibi daha uzun süreli bir yerleştirmeye doğru «köprü kurma» işlevi görüyor. 

Ülke Örnekleri

İngiltere – Hem acil hem de uzun süreli çocuk koruma müdahaleleri içeren, diğer uzun süreli yerleştirmelere ve geçici aile desteğine (ortak bakım dahil) köprü oluşturacak şekilde, her yaştan çocuğa yönelik alternatif bakımın ana yöntemi olarak oturmuş, çeşitlendirilmiş ve ihtisaslaşmış bir koruyucu bakım sistemi uygulanıyor.

Avustralya – İngiltere'de olduğu gibi, nispeten yüksek oranlarda ev dışında bakım; koruyucu bakım, kurum bakımına tercih ediliyor; aynı zamanda giderek daha fazla akraba bakımının yanında kullanılıyor.

Hollanda – biyolojik ailenin olabildiğince desteklemesine vurgu yapılıyor; koruyucu bakım gerektiğinde bir alternatif; ancak akraba bakımı giderek daha fazla kullanılıyor ve destekleniyor. Kurum bakımı kısa süreli de dahil daha çok daha büyük çocuklar için kullanılıyor.

Fransa–Kompleks bir çocuk koruma sistemi kapsamında profesyonel koruyucu aile bakım modeli; sosyal çalışmacı, sosyal pedagog ve psikologlarla birlikte, çok disiplinli profesyonel ekipler tarafından profesyonel olarak eğitilmiş ve ödeme yapılan koruyucu ailelerle yürütülen bir model.

Brezilya–Bakım ve koruma ile ilgili toplum temelli adli karar verme ve çocukların koruyucu bakımdan ev ortamına hızla geri dönebilmeleri için biyolojik ailelerle birlikte çalışmaya odaklanan bir işleyişe sahip.

Ürdün–Hizmetler küçük çocuklar için İslami bağlamda koruyucu bakımın geliştirilmesi yönünde yeniden düzenleniyor. Mülteci topluluklarda koruyucu bakımın geliştirilmesi için çalışmalar yapılıyor.