Çocuğa yönelik anlık şiddet/istismar çağrılarında Alo 183 Hattı olarak vaka hakkında detaylı bilgiler alınarak emniyet veya jandarma birimlerine telefon ile durum iletilmektedir. Eş zamanlı olarak vakanın bulunduğu ildeki Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinde görevli Acil Müdahale Ekip Sorumluları ile irtibata geçilerek vaka ona da bildirilmektedir. Kolluk birimleri ve Acil Müdahale Ekip Sorumluları işbirliği halinde vakaya acil müdahale etmektedir. Sonrasında vaka hakkında detaylı sosyal inceleme yapılarak çocuğun uygun sosyal hizmet modelinden faydalanması sağlanmaktadır. (Örneğin 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında aileye danışmanlık, çocuğun kuruluş bakımına alınması, eğitim, sağlık tedbir kararlarının alınması gibi hizmet modelleri uygulanmaktadır. Her vaka kendi özelinde değerlendirilmekte olup, hangi çocuğa hangi tedbirlerin alınacağı sosyal inceleme raporu ile belirlenmektedir.)
Çocuğa yönelik ihmal çağrılarında Alo 183 Hattı olarak vaka hakkında detaylı bilgileri alarak vakanın bulunduğu ildeki Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinde görevli Acil Müdahale Ekip Sorumluları ile irtibata geçilerek vaka iletilmektedir. Vaka hakkında İl Müdürlüklerinde görevli meslek elemanları tarafından ailenin ikametgahında detaylı sosyal inceleme yapılarak çocuğun uygun sosyal hizmet modelinden faydalanması sağlanmaktadır. (Örneğin 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında aileye danışmanlık, çocuğun kuruluş bakımına alınması, eğitim, sağlık tedbir kararlarının alınması gibi hizmet modelleri uygulanmaktadır. Her vaka kendi özelinde değerlendirilmekte olup, hangi çocuğa hangi tedbirlerin alınacağı sosyal inceleme raporu ile belirlenmektedir.)
Bakanlığımızca istismara uğrayan veya uğrama riski taşıyan ve desteğe gereksinimi olan çocuklara yönelik gerekli sosyal hizmet müdahaleleri yapılmakta, gereksinim duydukları hizmet türüne en kısa zamanda ulaşmalarını sağlamaya yönelik mesleki çalışmalar yürütülmektedir. Tüm bu çalışmalarda, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi uyarınca çocuğun yüksek yararı gözetilerek çocuğa yönelik her türlü istismarın önlenmesi hedeflenmektedir.
Çocukların olumsuz yaşam deneyimlerinden kaynaklanan örselenme veya davranış bozukluklarını sağaltma, çocukların bireysel farklılıkları ve ihtiyaçları dikkate alınarak olumlu tutum ve davranış değişikliği oluşturma, aile ve sosyal çevre ile uyum sağlamalarına yönelik olarakAnka Çocuk Destek Programı uygulanmaktadır.
Bakanlığımızca, suç mağduru çocuklara hizmet vermek üzere Çocuk Destek Merkezleri oluşturulmuştur. Merkezler, çocukların temel gereksinimlerini karşılamak, fiziksel, duygusal, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını belirleyerek gerekli müdahaleleri gerçekleştirmek, aile ve yakın çevrelerine dönmelerini ve diğer sosyal hizmet modellerine hazır hale gelmelerini sağlamak üzere hizmet vermektedir. Merkezler; suç mağduru, suça sürüklenme, sokakta yaşama, gebelik, madde bağımlılığı gibi alanlarda yaş gruplarına (11-14/15-18) ve cinsiyetlerine göre ihtisaslaştırılmaktadır.
Çocuk Destek Merkezlerinde çocukların olumsuz yaşam deneyimlerinden kaynaklanan örselenme veya davranış bozukluklarını sağaltma, çocukların bireysel farklılıkları ve ihtiyaçları dikkate alınarak olumlu tutum ve davranış değişikliği oluşturma, aile ve sosyal çevre ile uyum sağlamalarına yönelik olarak Anka Çocuk Destek Programı uygulanmaktadır. Anka Çocuk Destek Programı ile çocukların bireysel farklılıkları ve ihtiyaçları dikkate alınarak kişilik gelişimlerinin sağlanması, travmalarının ortadan kaldırılması ve olumlu tutum ve davranış geliştirmeleri amaçlanmaktadır.
Çocuk İzlem Merkezleri (ÇİM), cinsel istismara uğramış veya uğrama şüphesi altındaki mağdur çocukların, ifade alma, adli muayene ve diğer işlemlerinin tek merkezde yapılması için Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler bünyesinde kurulmuştur.
Gizlilik esasına göre faaliyet gösteren Çocuk İzleme Merkezlerinde çocuğun ve ailenin kimlik bilgisi hiç kimseyle paylaşılmamakta, çocuğun hem bedensel hem ruhsal sağlığı açısından destek hizmetleri sunulmaktadır.
Bu merkezlerde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Adalet Bakanlığından da uzman personel görev yapmakta olup çocuğun üstün yararı gözetilerek mağdur çocukların adli işlemler sırasında ruhsal ve bedensel olarak örselenmesi engellenmektedir.
Kolluk kuvvetleri, vatandaş ihbarları veya yapılan sokak çalışmaları ile sokakta çalıştırıldığı veya dilendirildiği tespit edilen çocukların aile ve sosyal çevre analizi yapılarak çocuk ve ailenin ihtiyaçları doğrultusunda sağlık, eğitim, meslek edindirme, sosyal yardım vb. tüm hizmetlerden yararlandırılmaktadır. Çocukların sokakta çalıştırılmasının engellenmesi, sokakta karşılaşabilecekleri risklerden korunması, sokaktan çekilmesi ve ailelerinin desteklenmesi amacıyla çocuk, aile ve toplum odaklı çalışmalar yürütülmektedir.
Sokakta çalıştırılan/dilendirilen çocukların tespit edilerek uygun sosyal hizmet ve yardımlardan yararlandırılması amacıyla illerde Valilerimiz veya görevlendireceği Vali Yardımcılarımız başkanlığında ve İl Müdürlüklerimiz sekreteryasında; ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri ile üniversiteler ve bu alanda hizmet veren sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımıyla bir komisyon oluşturulmuştur. Bu komisyonun takip ve denetiminde ilgili kurum temsilcilerinden oluşturulan ekipler tarafından çocukların yoğun olarak çalıştırıldığı/dilendirildiği bölgelerde alan taramaları yapılmakta; yapılan alan taramalarında ekonomik yoksunluk sebebiyle sokakta çalıştırıldığı/dilendirildiği tespit edilen çocukların ve ailelerin sosyal yardımlar ile desteklenmesi sağlanmaktadır.
Söz konusu çalışma ile yapılan inceleme neticesinde çocuk ve ailenin uygun bulunan sosyal hizmet ve yardımlara yönlendirilmesi temel hedef olmakla birlikte eğitim çağında olup okula devam etmeyen çocukların eğitim-öğretim sistemine kazandırılması, eğitim çağını tamamlamış çocukların mesleki eğitime yönlendirilmesi, madde kullanan çocukların madde bağımlılığı tedavisine yönlendirilmesi, çocukların sokaktan çekilerek psiko-sosyal destek hizmetlerden yararlandırılması ve aile yanına döndürülmesine ilişkin çalışmalar ile çocukların ailelerine yönelik psiko-sosyal destek ve bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir.
Sokakta sosyal tehlikelerle karşı karşıya kalması sebebiyle haklarında bakım tedbiri veya korunma kararı verilen çocuklardan psikososyal desteğe ihtiyaç duyduğu tespit edilenlere yönelik hizmetler Çocuk Destek Merkezlerince yürütülmekte olup çocukların geçici süre ile bakım ve korunmaları sağlanmakta; bu süre içerisinde aile, yakın çevre ve toplum ilişkilerinin düzenlenmesine yönelik çalışmalar yürütülmektedir.
Sokakta çalıştırılan/dilendirilen çocukları istismar eden gruplara, yürürlükteki mevzuatın verdiği yetkiler çerçevesinde kolluk kuvvetleri tarafından gerekli yaptırımlar uygulanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 71. Maddesi başta olmak üzere mevzuatımızda 15 (on beş) yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasak kapsamındadır. Mevzuatımızda çocukların asgari çalışma yaşı, çalıştırma yasağı, temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma süreleri, okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, çalışma yaşamında korunması, işe başlamadan önce almaları gereken sağlık raporu, çocukların ağır ve tehlikeli işlerde ve gece çalışmasını yasaklayan hükümler ve bu hükümlerin etkili bir şekilde uygulanması için cezai yaptırımlar düzenlenmektedir.
Yapılan alan taraması ile tespit edilen çocukların sokakta yaşama/çalıştırılma veya dilendirilme nedenlerinin araştırılması; yapılan inceleme neticesinde çocuk ve ailenin uygun bulunan sosyal hizmet ve yardımlara yönlendirilmesi temel hedef olmakla birlikte eğitim çağında olup okula devam etmeyen çocukların eğitim-öğretim sistemine kazandırılması, örgün eğitim çağını tamamlamış çocukların mesleki eğitime yönlendirilmesi, madde kullanan çocukların madde bağımlılığı tedavisine yönlendirilmesi, çocukların sokaktan çekilerek sosyal rehabilitasyonlarının sağlanması ve aile yanına döndürülmesine ilişkin çalışmalar ile çocukların ailelerine yönelik psiko-sosyal destek ve bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Bununla birlikte korunma ihtiyacı olan çocukların tespit edilmesi durumunda haklarında 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 5 inci maddesinde yer alan koruyucu ve destekleyici tedbir kararlarının alınması ilgili mahkemeden talep edilerek hakkında hükmedilen koruyucu ve destekleyici tedbir kararları uygulanmaktadır.
Dilenciliği meslek haline getiren ve aileye ve çocuğa sağlanan her türlü sosyal destek ve bilinçlendirme çalışmalarına rağmen çocuklarını sokakta çalıştırmakta/dilendirmekte ısrar eden Suriyeli aileler için Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından Osmaniye İl’inde oluşturulan Düziçi Geçici Barınma Merkezi Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiştir. Sokakta çalıştırılan veya dilendirilen çocukların aileleri ile birlikte barınma, beslenme, sağlık ve eğitim hizmetleri ile psikososyal destek hizmetlerinden faydalandırılması ve çocukların aile bağlarının korunarak desteklenmesi amacıyla dilendirilen Suriyeli çocukların ve onları istismar eden ailelerinin hizmet alabileceği Osmaniye Düziçi Geçici Barınma Merkezine yönlendirilmektedir.
Çocuk işçiliği ile mücadele kapsamında yürütülen tüm çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı koordinesinde yürütülmekte olup ayrıntılı bilgi söz konusu Bakanlıktan talep edilebilir.
